Η 25η Μαρτίου, έχει καθιερωθεί ως ημέρα εθνικής εορτής και ορόσημο για την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα για αυτοδιάθεση των εξανδραποδισμένων Ελλήνων ενάντια στον τουρκικό ζυγό.
Για την μεγάλη αυτή εθνική μας επέτειο (25η Μαρτίου) , γράφτηκαν τραγούδια , που αποτέλεσαν σταθμό.. Σταθμό, που μας θυμίζει τις μάχες των προγόνων μας!
Να ‘τανε το ‘21
Σε στίχους της Σώτιας Τσώτου και μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή, ο Γιώργος Νταλάρας ηχογράφησε σε πρώτη εκτέλεση το ιστορικό πια χασάπικο τραγούδι «Να ‘τανε το ‘21». Το δισκάκι του καλλιτέχνη κυκλοφόρησε προς τα τέλη του 1969.
«Μου ξανάρχονται ένα-ένα χρόνια δοξασμένα
να `τανε το 21 να `ρθει μια βραδιά»
Άκρα του τάφου σιωπή
Το 1977 ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας εκ των κορυφαίων Ελλήνων συνθετών, μελοποίησε ένα μέρος από το θρυλικό ποιητικό σύνθεμα, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού, ένα έργο εμπνευσμένο από τα γεγονότα της πολιορκίας και της Εξόδου του Μεσολογγίου κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Η αφοπλιστική και βαθιά ανατριχιαστική ερμηνεία ανήκει στον αείμνηστο Νίκο Ξυλούρη.
«Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει.
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.
“Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω `γώ στο χέρι;
Οπού συ μου `γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει»
Τσάμικος
Το 1976 ο Μανώλης Μητσιάς ερμήνευσε την ποιητική σύνθεση «Τσάμικος» του Νίκου Γκάτσου, του γητευτή έντονων συναισθημάτων και εικόνων. Το στίχο «ύφανε» μουσικά σε παραδοσιακό τσάμικο ρυθμό ο κορυφαίος Μάνος Χατζιδάκις και το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στο δίσκο «Αθανασία».
«Από την Ήπειρο στο Μοριά
κι απ’ το σκοτάδι στη λευτεριά
το πανηγύρι κρατάει χρόνια
στα μαρμαρένια του χάρου αλώνια.
Κριτής κι αφέντης είν’ ο Θεός
και δραγουμάνος του ο λαός»
