Το σύνδρομο Asperger είναι μια νευρολογική αναπτυξιακή διαταραχή η οποία αναγνωρίστηκε επίσημα απο τους ειδικούς μόλις το 1994, όταν προστέθηκε στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο (DSM IV). Το σύνδρομο αυτό έχει αρκετές ομοιότητες με τον αυτισμό.
Χαρακτηρίζεται από ελλείψεις και δυσλειτουργίες σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης και επηρεάζει το πώς το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, την ικανότητα του να κατανοεί τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων καθώς και την ικανότητά του να αλληλεπιδρά και να επικοινωνεί με άλλα άτομα.
Χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι επίσης η εμφάνιση στερεότυπης συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων. Τα άτομα με Asperger έχουν συνήθως μέση ή και ανώτερη νοημοσύνη. Επίσης, τα άτομα με Asperger δεν παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις ή αποκλίσεις στην απόκτηση της γλώσσας (γραμματική, σύνταξη κτλ.) όπως συμβαίνει συχνά με τα αυτιστικά άτομα. Εντούτοις, πιο λεπτές πτυχές της κοινωνικής επικοινωνίας ( π.χ. το τυπικό δούναι και λαβείν σε μια συνομιλία ) είναι πιθανό να επηρεαστούν.
Τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου ενδέχεται να επηρεάσουν την κοινωνική ή επαγγελματική ζωή του πάσχοντα, καθώς και τον συναισθηματικό του κόσμο καθώς αυτός θα αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητά του.
Ωστόσο, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και κάποια άτομα ενδέχεται να επηρεαστούν πολύ λιγότερο από άλλα. Με την κατάλληλη υποστήριξη, όλα τα άτομα με συνδρόμου Asperger είναι ικανά να ζήσουν μια πιο λειτουργική, ολοκληρωμένη και ανεξάρτητη ζωή.
Καθημερινά πλέον όλοι ανεξαιρέτως έχουμε συναντήσει ανθρώπους με πολύ υψηλό IQ, οι οποίοι έχουν μεγάλα διάκενα προσοχής, περνούν διαστήματα έντονης εργασίας και προσπάθειας και τους αρέσει να οργανώνουν πράγματα. Μάλιστα το συγκεκριμένο σύνδρομο έχει γίνει πόλος έλξης μελέτης και συζήτησης για πολλούς.
Σάλο δημιούργησε με το βιβλίο του «Diagnosing Jefferson»(Διαγιγνώσκοντας τον Jefferson) ο Norm Ledgin. Ο συγγραφέας ισχυρίστηκε ότι η ιδιοφυία του τρίτου προέδρου της Αμερικής, Thomas Jefferson, οφειλόταν στο σύνδρομο Asperger από το οποίο έπασχε, κάτι που μπορούσε να εξηγήσει την 54χρονη εμμονή του με την κατασκευή και ανακατασκευή του Monticello, την ανικανότητά του να ελέγξει τα έξοδά του και τη σχέση του με ένα παιδί που ήταν σκλάβος.
Εν συνεχεία έγραψε άλλο ένα βιβλίο το «Asperger’s and Self-Esteem: Insight and Hope through Famous Role Models» (Asperger και Αυτό-εκτίμηση:Επίγνωση και Ελπίδα μέσα από διάσημα Μοντέλα Ρόλων), όπου υπάρχει ο ισχυρισμός ότι δεκατρείς γίγαντες της ιστορίας, η Marie Curie, ο Albert Einstein και ο Mozart μεταξύ άλλων, έπασχαν από σύνδρομο
Asperger
Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Shakespeare, ο Δαρβίνος, ο Γαλιλαίος και ο Αριστοτέλης έπασχαν επίσης από το ίδιο σύνδρομο.
Στη λίστα των διάσημων ατόμων που πάσχουν από Asperger υπάρχουν συγγραφείς που προσθέτουν και τον Bill Gates , εξαιτίας της έλλειψης κοινωνικών δεξιοτήτων που τον χαρακτηρίζει, έχουν αδυναμία για βλεμματική επαφή με άλλα άτομα. Παράλληλα η Diane Kennedy, συγγραφέας και υποστηρικτής του συνδρόμου Asperger γράφει, «είναι οι οραματιστές μας, επιστήμονες, διπλωμάτες, εφευρέτες, σεφ, καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικοί. Είναι οι αυθεντικοί στοχαστές και μια καθοδηγητική δύναμη του πολιτισμού μας.»
Με την αξιολόγηση της Kennedy θα ήταν σύμφωνος και ο Hans Asperger, ο Γερμανός γιατρός που ανακάλυψε το σύνδρομο.
Πίστευε ότι «για την επιτυχία στην επιστήμη ή την τέχνη, μια μικρή ποσότητα αυτισμού είναι απαραίτητη. Το απαραίτητο στοιχείο μπορεί να είναι μια ικανότητα να απομακρύνεται κανείς από τον καθημερινό κόσμο, από τα απλά πρακτικά και να επανεξετάζει ένα θέμα με πρωτοτυπία σα να δημιουργεί από την αρχή παρθένους τρόπους με όλες τις επιδεξιότητες να διοχετεύονται σε μια ειδικότητα.»
Ομοίως, η Δρ. Temple Grandin, ενήλικας με αυτισμό που έγινε επιτυχημένη μηχανικός, ακαδημαϊκός και ομιλήτρια, πιστεύει ότι η δυσλειτουργία της αποτελεί πλεονέκτημα. Φημολογείται ότι κάποτε αποκάλεσε τη NASA ως καταφύγιο για ανθρώπους με αυτισμό και σύνδρομο Asperger.
Πιστεύει ότι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχές του φάσματος που ανήκει στον αυτισμό είναι μεγάλοι εφευρέτες και «εάν ο κόσμος αφηνόταν στους κοινωνικούς, δε θα γινόταν τίποτε και θα εξακολουθούσαμε να βρισκόμαστε στις σπηλιές να μιλάμε ο ένας με τον άλλο.»
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, το συνδρόμου Asperger επηρεάζει άτομα κάθε εθνικότητας, γεωγραφικής περιοχής, κοινωνικής τάξης, οικονομικής κατάστασης και θρησκεύματος. Οι άντρες φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς σε αυτό απ’ ότι οι γυναίκες, ενώ ο λόγος παραμένει αδιευκρίνιστος.
Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Asperger συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο έρευνας.
Κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ένας συνδυασμός παραγόντων, τόσο γενετικών όσο και περιβαλλοντικών, μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου.
Η κληρονομικότητα φαίνεται να εμπλέκεται κατά κάποιο τρόπο, γεγονός που υποστηρίζεται απο την παρατήρηση ότι το σύνδρομο εμφανίζεται πιο συχνά σε συγγενικά άτομα.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορούν να δράσουν μεμονωμένα ή από κοινού τροποποιώντας ή αυξάνοντας την επίδραση της γενετικής προδιάθεσης περιλαμβάνουν τοξικά ανοίγματα, τερατογόνα, προβλήματα με την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό, και προγεννητικές λοιμώξεις.
Το σίγουρο είναι ότι το σύνδρομο δεν οφείλεται στην ανατροφή του ατόμου ή τις κοινωνικές του εμπειρίες.
Έχει γίνει λίγη έρευνα για τις προσωπικότητες ατόμων που είναι διανοητικά χαρισματικοί, αλλά όση έχει γίνει δείχνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είναι έντονες προσωπικότητες, αεικίνητοι, με ισχυρή θέληση, ευαίσθητοι στο φως και στον ήχο, χαρακτηριστικά που παρουσιάζονται στο σύνδρομο Asperger.
Άνθρωποι με πολύ υψηλό IQ συχνά αμφισβητούν το υπάρχον κατεστημένο, ανθίστανται στην καθοδήγηση, έχουν μεγάλα διάκενα προσοχής, περνούν διαστήματα έντονης εργασίας και προσπάθειας και τους αρέσει να οργανώνουν πράγματα ακόμα και ως παιδιά. Άλλοι άνθρωποι συχνά τους αντιλαμβάνονται ως «διαφορετικούς». Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι ίδια σε όσους πάσχουν από σύνδρομο Asperger.
Ένα όμορφο παράδειγμα με το σύνδρομο Asperger αποτελεί η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ, μαθήτρια από τη Σουηδία, ακτιβίστρια και σύμβολο της κλιματικής αλλαγής, έχει διαγνωσθεί με σύνδρομο Άσπεργκερ και ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει τη μάχη.
Η ίδια έχει οπλιστεί κατάλληλα, μέσα από την πορεία της, για τις επιθέσεις εναντίον της και μάλιστα η νεαρή ακτιβίστρια, η οποία πέρασε τον Ατλαντικό με ένα ιστιοφόρο δεν φάνηκε να πτοείται από τα βιτριολικά σχόλια εναντίον της στο διαδίκτυο, αλλά διαδήλωσε στις ΗΠΑ κατά της κλιματικής αλλαγής και απάντησε και στους επικριτές της με αποστομωτικό τρόπο.
Η Τούνμπεργκ προτάθηκε από τη σουηδική και η νορβηγική κυβέρνηση συμφώνησαν να προτείνουν για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης την Τούνμπεργκ, η Διεθνής Αμνηστία την έχει τιμήσει με το βραβείο του Πρέσβη Συνείδησης και το περιοδικό Time την έχει συμπεριλάβει στη λίστα των 100 ανθρώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη.
Ακόμη ένα εξαιρετικό παράδειγμα, είναι ο Jacob Barnett, 16χρονος με σύνδρομο Άσπεργκερ, που μπορεί να είναι πιο έξυπνος από τον Einstein. Όταν Jacob Barnett ήταν 2 ετών, διαγνώστηκε με μέτριο έως σοβαρό αυτισμό. Οι γιατροί είπαν στους γονείς του ότι το αγόρι μάλλον δεν θα μπορούσε ποτέ να μιλήσει ή να διαβάσει και πιθανότατα να μην κατάφερνε να διαχειρίζεται μόνος του βασικές καθημερινές δραστηριότητες όπως το να δένει τα κορδόνια του. Όμως οι διαγνώσεις αποδείχτηκαν εντελώς λαθεμένες.
Σήμερα, ο 16χρονος Barnett, είναι μεταπτυχιακός φοιτητής και πάει για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος στην κβαντική φυσική.
Σύμφωνα με το BBC, ο έφηβος, ο οποίος μπορεί να υπερηφανεύεται για ένα IQ 170, έχει ήδη προταθεί για το βραβείο Νόμπελ. Από την εγγραφή στο Indiana University-Purdue University Indianapolis (IUPUI) στην ηλικία των 10, ο Barnett έχει σημειώσει πολύ μεγάλη πρόοδο και έχει καταπλήξει τους καθηγητές του, τους συνομηλίκους και την οικογένειά του με εξαιρετική ευφυΐα του. Ο νεαρός διδάσκει άλλους φοιτητές και είναι επιστημονικός ερευνητής με δημοσιεύσεις, με δείκτη νοημοσύνης που πιστεύεται ότι είναι υψηλότερος από του Άλμπερτ Αϊνστάιν.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με μια έκθεση του 2011 TIME, ο Barnett, ο οποίος είναι συνήθως πρώτος στα μαθήματα της σχολής του, έχει υποστηρίξει ότι μπορεί μια ημέρα να διαψεύσει τη Θεωρία της Σχετικότητας του Einstein. Έξω από αυστηρές δεσμεύσεις του πανεπιστημίου, ο Barnett, που έχει σύνδρομο Asperger, είναι επίσης ένας επιχειρηματίας και επίδοξος συγγραφέας.
Ο Jacob, ο οποίος, με την οικογένειά του, τρέχει μια φιλανθρωπική οργάνωση που ονομάζεται Jacob’s Place για τα παιδιά στο φάσμα του Αυτισμού, έχει χρησιμοποιήσει την ιστορία του για την ευαισθητοποίηση του κόσμου και για να διαλύσει τους μύθους για τον αυτισμό.
«Δεν θα έπρεπε να είμαι εδώ καθόλου», είπε το περασμένο έτος κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του στους TEDx Teen στη Νέα Υόρκη με θέμα «ξεχάστε ό,τι ξέρετε». «Μου είχαν πει ότι δεν θα μιλήσω. Πιθανώς υπάρχει κάποιος θεραπευτής που παρακολουθεί και έχει φρικάρει τώρα».
H καθηγήτρια Ψυχολογίας δρ. Joanne Ruthsatz, στο Ohio State University, σε μια συνέντευξή της στην εκπομπή «60 Minutes», ανέφερε «Στο γενικό πληθυσμό του αυτισμού έχουμε ένα 10% αυτιστικών με εξαιρετικές ικανότητες, οι οποίοι έχουν αυτό μόνο τον τρόπο για να παρουσιάσουν τον εαυτό τους…. Για τις ιδιοφυίες στα μαθηματικά, τη μουσική ή τις τέχνες, το κλειδί για το εξαιρετικό τους ταλέντο είναι η εξαιρετική τους μνήμη…. Στην περίπτωση του Jacob που είναι 13 ετών αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι όχι μόνο η μνήμη, αλλά το λεξιλόγιό του που είναι σαν ενήλικα… Ο Jacob είναι ασυνήθιστος. Μαζεύει πληροφορίες, με τρόπο που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί.».
Έχει εξετάσει τον Jacob και λέει “Κυριολεκτικά αρίστευσε σε κάθε τεστ νοημοσύνης και μνήμης. Φανταστείτε αν κάθε τι που βλέπατε μπορούσατε να το θυμηθείτε, κάθε λέξη που έχετε ακούσει μπορούσατε να την ανακαλέσετε. Και μετά να χρησιμοποιείτε αυτή την πληροφορία και να έρχεστε με νέες ιδέες. Αυτό κάνει».
Τι δήλωσε η μητέρα του
Η μητέρα του όμως δήλωσε κάτι ενδιαφέρον στην ίδια συνέντευξη. «Το όνειρό μου για τον Jacob είναι να τον δω να περιβάλλεται πάντοτε από άλλους ανθρώπους. Φαντάζομαι αν δω σε 10 χρόνια από τώρα στο μέλλον, ελπίζω να έχει έναν καλό φίλο». Ουσιαστικά δήλωσε πως δεν θέλει να είναι απομονωμένος, αλλά να ζήσει μια γεμάτη ζωή, ανεξάρτητα από τα χαρίσματά του. Δυστυχώς όμως πολλά από τα άτομα με αυτό το σύνδρομο δε γνωρίζουν τον τρόπο προσέγγισης, με αποτέλεσμα να πλησιάζουν τους άλλους με ακατάλληλο και ιδιόρρυθμο τρόπο.
Τι λένε οι ειδικοί για το σύνδρομο Asperger
Πολλοί άνθρωποι που είναι ειδικοί στο σύνδρομο Asperger όπως οι Δρ. Teresa Bolick, Δρ. Tony Attwood και Dr. Dierdre Lovecky γράφουν σχετικά με τις θετικές όψεις του συνδρόμου Asperger χωρίς να εστιάζουν στην ιδέα της ιδιοφυίας. Ο Lovecky σημειώνει πως οι πάσχοντες από Asperger έχουν συχνά πολύ πλούσια λεξιλόγια, αναγνωρίζουν πρότυπα που οι άλλοι δεν μπορούν και ακολουθούν ιδέες παρά τις ενδείξεις εναντίον των ιδεών αυτών, επειδή δεν επηρεάζονται εύκολα από τις γνώμες των άλλων.
Οι έχοντες Asperger βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά απ’ ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, λόγω των ασυνήθιστων αντιδράσεών τους σε ερεθίσματα όπως το φως και ο ήχος. Μπορούν να κατανοήσουν πολλαπλά επίπεδα σημασίας λέξεων και να εφεύρουν υπέροχα ευφυολογήματα. Κάποιοι ειδικοί τους θεωρούν ιδανικούς για φίλους.
Ένα τέτοιο παιδί που δέχεται καλή βοήθεια και υπηρεσίες από συνειδητοποιημένους ειδικούς μπορεί να οδηγηθεί σε μια πολύ καλή ζωή. Και το καλό δεν έχει να κάνει αναγκαστικά με την ιδιοφυία αλλά με την καθημερινή αγάπη και το μοίρασμα μέσα σε μια οικογενειακή ζωή.
Νικολέτα Γατζούδη
Ειδική Παιδαγωγός-Θεατρολόγος-Δημοσιογράφος
Med, MSc
