Οι μορφές κακοποίησης είναι πάρα πολλές και για αναγνωρίσουμε τα red flags, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε ποιες είναι οι μορφές κακοποίησης και βίας.
Ο ψυχολόγος Πάνος Πλουμίδης αναλύει στο Hernews τους τύπους των ανθρώπων που μπορεί να προκαλέσουν οποιασδήποτε μορφής κακοποίηση.
Η βία έχει πάρα πολλά πρόσωπα και φυσικά οι άνθρωποι που την προκαλούν δεν είναι πάντα άνθρωποι οι οποίοι είναι βίαιοι με την πρώτη ματιά ή άνθρωποι οι οποίοι μας δίνουν αμέσως αναγνωριστικό ότι “αυτός είναι ένας βίαιος άνθρωπος”.
Υπάρχουν κάποιες μορφές ψυχοπαθολογίας που η διεθνής εγκληματολογία και ψυχιατρική έχει αποφανθεί ότι ενέχουν κάποια πιθανότητα επικινδυνότητας χωρίς σε καμία περίπτωση να σημαίνει ότι όποιος έχει διαγνωστεί με κάποια πάθηση είναι κατά ανάγκην υποψήφιος θήτης.
Φυσικά ο κάθε άνθρωπος που φροντίζει την πάθηση του, που λαμβάνει τη φαρμακευτική του αγωγή όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο και προσέχει τον εαυτό του, μειώνει και ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους και μπορεί να λειτουργήσει εξαιρετικά σε κάθε μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Συνήθως -όπως μας έχει δείξει και η εγκληματολογία τα τελευταία χρόνια- είναι άνθρωποι “υπεράνω πάσης υποψίας”. Αλλά πάντα υπάρχουν κάποια μικρά σημάδια που μπορούν να μας δείξουν ότι αυτός ο άνθρωπος μπορεί να έχει κάποιο βαθμό επικινδυνότητας.
Οι μορφές βίας είναι:
Η λεκτική, που είναι διαφορετικό από τη σωματική καθώς πολλές φορές μπορεί να μην την αντιληφθούμε άμεσα. Είναι μια βία η οποία ξεκινάει στην αρχή με την υποτίμηση της προσωπικότητας του ατόμου που έχουμε απέναντι μας. Αυτό ίσως αρχίσει σιγά σιγά να κλιμακώνεται και να γίνεται από μια ελαφριά υποτίμηση σε βρισιές με μεγαλύτερη διάρκεια. Οι άνθρωποι αυτοί το κάνουν φυσικά για να αισθανθούν ανώτεροι από τον άνθρωπο που έχουν απέναντί τους, το κάνουν για να τον ευνουχίσουν και να τον βάλουν σε μια θέση ώστε να μπορέσουν να απλώσουν καλύτερα την κυριαρχία τους.
Κάποιος που ξεκινά με λεκτική βία είναι πιθανόν να οδηγηθεί μετέπειτα και σε σωματική βια;
Σαφώς η βία φέρνει βία, και ένας άνθρωπος που μπορεί και για πρώτη του φορά -ενώ πάντα είχε σαν μοτίβο τη λεκτική ία, να προχωρήσει σε σωματική βία- δεν είναι κατ’ ανάγκην, αλλά όπως έλεγαν και οι παλιοί η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, πάρα πολλές φορές μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει ακόμη και σωματικά συμπτώματα από τη λεκτική βία, όπως κρίσεις πανικού, αδυναμία, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία σωματική πράξη.
Όμως ναι, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που αν δεν μπορέσει ο κακοποιητικός άνθρωπος να εκτονώσει τη λεκτική βία και αν δεν νιώσει την απόλαυση που θα ήθελε να πάρει από αυτήν ή η άλλη πλευρά του δείξει κάποια αντίσταση, να την κλιμακώσει μέσω της σωματικής βίας.
Για αυτούς τους ανθρώπους, υπάρχει μια σαδιστική θα λέγαμε απόλαυση, όπου βλέποντας το θύμα σε αδυναμία, σε συστολή, σε ανυπαρξία, σε τρόμο απελπισία και σε όλα τα συμπτώματα που φέρνουν αυτές οι μορφές βίας, νιώθουν ηδονή ακριβώς για το γεγονός ότι για πρώτη φορά βλέπουν ότι είναι ανώτεροι από κάποιον άλλον.
Είναι άνθρωποι πάρα πολύ καταπιεσμένοι που έχουν δεχθεί φυσικά και εκείνοι στο παρελθόν διάφορες μορφές βίας, νιώθουν συρρικνωμένοι και για να νιώσουν ότι έχουν μια υπόσταση πρέπει να εκμηδενίσουν τον άλλον.
Σωματική βία
Η σωματική βία δεν ξεκινάει πάντα αναγκαστικά με μια πάρα πολύ έντονη κατάσταση βίας όπου θα γίνει ένας πολύ σοβαρός ξυλοδαρμός (αν και κάποιες φορές μπορεί).
Μπορεί να ξεκινήσει με ένα σπρώξιμο, με ένα χαστούκι, με μια κλωτσιά και αν δει ο θύτης ότι το θύμα δεν αντιδρά, δεν τον χωρίζει, δεν φεύγει δεν ζητά κάποια βοήθεια, την επόμενη φορά που θα νιώσει σε αυτή την κατάσταση έξαρσης, μπορεί να κάνει και το βήμα παραπάνω και να ολοκληρωθεί και να κορυφωθεί σε μια ολοκληρωμένη μορφή βίας και σωματικής κακοποίησης.
Όμως μπορεί και σε ένα άτομο το οποίο δεν έχει δώσει δείγματα άλλες φορές να φτάσει και με μια ολική μορφή ξυλοδαρμού, μπορεί και να κάνει και ένα έγκλημα ξαφνικά όπως είχαμε την περίπτωση στα Γλυκά Νερά.
Όμως σίγουρα στη διάρκεια της σχέσης, σε όλους αυτούς τους ανθρώπους έχουμε βρει κάποια στοιχεία. Δηλαδή έχουμε νιώσει κάποιες εξάρσεις στο συναίσθημα, έναν άνθρωπο που δεν έχει μια σταθερή συναισθηματική συμπεριφορά, που έχει εκφράσεις θυμού ξαφνικές χωρίς να αιτιολογούν τους λόγους.
Έχει έλεγχο, μας ελέγχει τον χρόνο, το που βρισκόμαστε, στα social media, προσπαθεί να βρίσκεται παντού και πάντα μαζί μας. Δείχνει εξαρχής κάποια εξουσιαστικά στοιχεία για να φτάσει μετά να γίνει κακοποιητικός. Οπότε ένα πρώτο σίγουρα red flag, είναι όταν δούμε ότι ένας άνθρωπος πάρα πολύ γρήγορα, πρέπει να ξέρει που είμαστε, μας ζητάει όλο και περισσότερο χρόνο μαζί, να δείχνει μια εμμονή μαζί μας, να μας ελέγχει, να μας ρωτάει πάρα πολλές λεπτομέρειες για την προηγούμενη ερωτική μας ζωή.
Να προσπαθεί να μάθει τα πάντα για εμάς ώστε να πάρει όλες τις πληροφορίες για να έχει τον έλεγχο πάνω μας. Αυτό είναι ένα red flag, που μόλις δούμε έναν άνθρωπο που αρχίζει να αναπτύσσει μια παραπάνω εμμονή και δεν είναι συναισθηματική αλλά είναι ελεγκτική, τότε καλό είναι να αρχίσουμε σιγά σιγά να κόβουμε.
Τύποι ανθρώπων που μπορεί να κινδυνέψουμε
Νάρκισσος: Έχει πάρα πολύ υψηλά standards και θεωρεί τον εαυτό του ως μια ανώτερη δύναμη, μπορεί πιθανότατα να έχει και μια υψηλή θέση σε κάποιο χώρο να είναι γνωστός στον κύκλο του. Σίγουρα είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να δημιουργήσει έναν κύκλο από όπου παίρνει ανατροφοδότηση ότι είναι πάρα πολύ σπουδαίος, ενώ από πίσω έχουμε έναν άνθρωπο που κρύβει αδυναμία, στοιχεία αισθήματος κατωτερότητας, τραύματα, κρύβει έναν εαυτό πάρα πολύ συρρικνωμένο και για να νιώθει ότι έχει πάντα μια θέση σε αυτό τον κόσμο πρέπει οπωσδήποτε να έχει πάρα πολύ κόσμο που του αναγνωρίζει την τελειότητα.
Αν βρεθεί στο δρόμο του ένας άνθρωπος είτε σε σχέση ερωτική, φιλική, επαγγελματική, που δείξει ότι δεν τον αναγνωρίζει σαν θεό, τότε είναι ένα red flag και είναι ένας υποψήφιος άνθρωπος να προβεί σε κάποια μορφής βία ανάλογα με την προσωπικότητα του επειδή δεν μπορεί να αισθανθεί αυτή τη ματαίωση ότι κάποιος δεν τον αναγνωρίζει σαν θεό και γιατί βγαίνει το τραύμα του στην επιφάνεια.
Sociopath (Κοινωνιοπαθής):
Είναι άνθρωποι από την αντίθετη πλευρά, που δεν τους αρέσει ιδιαίτερα η κοινωνική αλληλεπίδραση, έχουν πάντα μια τοξικότητα σε σχέση με τους άλλους, αλλά έχουν και κάποια γοητευτικά στοιχεία γιατί είναι μέσα στην εσωστρέφεια και δημιουργούν έναν μύθο, κάτι το σκοτεινό, δημιουργούν μια αίσθηση στον άλλο ότι θέλει να τους γνωρίσει, να τους βοηθήσει.
Ίσως όντως στην αρχή όλα αυτά λειτουργούν καλά και δείχνει κάποια βήματα ότι μπορεί να συνδεθεί και να κάνει μια απόπειρα να έχει σχέση με τον άλλον, πάρα πολύ σύντομα όμως έρχεται αντιμέτωπος με το κενό του, γεμίζει με την καχυποψία που έτσι και αλλιώς την έχει εκτεταμένη μέσα του και μέσα από αυτό το κλίμα καχυποψίας γεμίζει με οργή και σιγά σιγά ή και ξαφνικά, να στήσει ένα σκηνικό κακοποίησης.
Borderline personality:
Είναι άνθρωποι που έχουν την τάση να κάνουν μια εξιδανίκευση και υποτίμηση πάρα πολύ γρήγορα στον άλλον. Στην αρχή θα τους δεις πάρα πολύ ενθουσιώδεις με έναν καινούριο έρωτα, μια καινούρια αγάπη που θα βάλουν τον άλλο στη μορφή του θεού τους.
Είναι άνθρωποι που έχουν πάρα πολύ φόβο στη μοναξιά, και δεν μπορούν να δεχτούν ότι μπορεί να υπάρξουν στιγμές που θα είναι μόνοι τους, χωρίς ποτέ να αναγνωρίζουν πως έχουν οδηγηθεί σε αυτή τη μοναξιά γιατί έχουν κάνει κατά τη διάρκεια της ζωής τους πάρα πολλά κοινωνικά και συναισθηματικά σφάλματα. Αγαπούν τη μοναξιά τους αλλά ξαφνικά τους πιάνει μια αίσθηση ότι δεν μπορούν να είναι μόνοι, έτσι βρίσκουν ένα άτομο να συνδεθούν.
Υπάρχει μια περίοδος χάριτος όπου αυτό το άτομο το ανεβάζουν πάρα πολύ ψηλά στη συνείδηση τους, και πάρα πολύ γρήγορα περνούν στο ανάποδο όπου υποτιμούν πλήρως αυτό το άτομο, νιώθουν ότι τελικά δεν τους αγαπάει, ότι δεν ήταν αυτό που περίμεναν και σε αυτή τη φάση, (είναι η επικίνδυνη φάση) όπου βγαίνει μια έξαρση θυμού προς το άλλο άτομο και αυτοί οι άνθρωποι είναι πάρα πολύ πιθανό να κάνουν κακό και στον εαυτό τους.
Ειδικά εάν κάποιος τους εγκαταλείψει -γιατί είναι άνθρωποι που δε μπορούν να εγκαταλείπονται- είναι πάρα πολύ επικίνδυνη η οργή που θα βγει και σε αυτή τη φάση έξαρσης να προβούν σε κάποια σωματική η λεκτική κακοποίηση.
Άτομα με ψυχωσικό υπόβαθρο διαφόρων τύπων:
Είναι άτομα που μπορεί να έχουν κάποιο παραλήρημα ζηλοτυπικό, παραληρητικές διαταραχές και ψυχώσεις (σχιζοφρένεια, διαταραχή της προσωπικότητας κλπ), όπου σε αυτές τις μορφές ψυχοπαθολογίας, μπορεί ο άνθρωπος να έχει μια φαινομενική συγκρότηση αλλά αν δεν έχει εκδηλωθεί η πάθηση και από κάτω υπάρχει το παραλήρημα και όλο αυτό το ψυχωσικό χάος, υπάρχει περίπτωση αυτό το άτομο να μπει σε μια σχέση με μια σχετικά φυσιολογικότητα, να μοιάζει καλά γιατί είναι άνθρωποι που μπορούν να δείξουν την εντύπωση ότι υπάρχει κάποια ενσυναίσθηση, αλλά πάρα πολύ σύντομα υπάρχει περίπτωση να εμφανιστούν στοιχεία καταδίωξης, στοιχεία παραληρητικά, να συνδέσουν το άτομο που έχουν συνδεθεί με κάποια μορφή καχυποψίας, ότι μπορεί να τους καταδιώκει και ότι μπορεί να θέλει κάτι κακό για αυτούς.
Αυτός ο άνθρωπος βάζει τον απέναντι στη θέση του καταδιωκτή και μπορεί (αν το είδος της πάθησης είναι τέτοιο που ακούει φωνές) να έχουμε περιπτώσεις που μπορεί να κάνουν μια πράξη από πολύ επιθετική ως και δολοφονική απέναντι στον άλλον.
Άτομα με διπολική διαταραχή: Στη φάση της μανίας υπάρχει περίπτωση, επειδή έχουν ένα πάρα πολύ διογκωμένο εγώ και αυτοπεποίθηση και προβαίνουν σε πάρα πολύ έντονες πράξεις μεγαλείου όπου μπορούν να κάνουν πάρα πολλή γυμναστική, να έχουν ενέργεια, να έχουν ανάγκη να δραστηριοποιηθούν, να σε συμπαρασύρουν και εσένα μέσα σε αυτό και να έχεις μια πολύ έντονη ζωή μαζί τους, αν κάτι τους ματαιώσει η κάποιος τους βάλει φρένο, μπορεί να εκδηλωθεί κάποια μορφή έντονης επιθετικότητας προς τον άλλον.
Υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι μπορεί να μην πληρούν τα κριτήρια οποιασδήποτε πάθησης, όμως παρόλα αυτά μέσα από το ιστορικό τους να έχουν μια τάση προς τη βία η οποία μπορεί να είναι συνδεδεμένη με κάποια πολιτική ιδέα, με κάποια φυλετική διάκριση, με κάποια διάκριση ως προς την ταυτότητα φύλου, κάποιες φορές ο οπαδισμός που πάλι σε μια μορφή έξαρσης που νιώθουν ότι το απέναντι άτομο δεν πληροί τα κριτήρια θα προβούν στην οποιαδήποτε μορφή βίας.
Αν νιώσουμε ότι υπάρχει ένα σκοτεινό κλίμα, ο τρόπος που μας μιλάει, ο τρόπος που μας κοιτάει και το body language δεν μας προκαλεί ένα κλίμα ασφάλειας, καλό είναι να αποχωρούμε και να μιλάμε πάντα σε φίλους, σε οικογένεια και αν είναι κάτι πιο επικίνδυνο ακόμα και σε ειδικούς ψυχικής υγείας και φυσικά σε νομικές υπηρεσίες γιατί δεν ξέρουμε πότε μπορεί να εμφανιστεί η επικινδυνότητα, γιατί η εγκληματολογία μας έχει δείξει πρόσφατα ότι ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να εμφανιστεί, οπότε με το πρώτο red flag και με την πρώτη αίσθηση απειλής κατευθείαν να ψάχνουμε τρόπους να αποσυνδεθούμε. Πάντα με τη συμβουλή ειδικών ώστε να γίνει η μετάβαση με ασφάλεια.
Πάνος Πλουμιδης
Ψυχολόγος Ψυχαναλυτής. Α.Π.Θ
Msc Ιατροδικαστικής Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ
Msc psychoanalysis Paris 8
Msc Φιλοσοφίας, Α.Π.Θ
Facebook: Πάνος Πλουμίδης
Instagram: _ppanos_
