Τα βότανα περιέχουν θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, πρωτεΐνες κ.ά.) αλλά είναι ευρέως γνωστά για την φαρμακευτική τους δράση. Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ιπποκράτης είχε πει «άσε την τροφή σου να γίνει το φάρμακό σου και άσε το φάρμακό σου να γίνει η τροφή σου».
Υπάρχουν πολλές κατηγορίες απο βότανα (διουρητικά, κατευναστικά, καθαρτικά κτλ) ικανές να καλύψουν όλες τις ανάγκες. Παρακάτω θα αναφέρουμε λίγα από αυτά.
Αλθαία (Althaea officinalis)
Το βότανο αυτό–γνωστό και ως δενδρομολόχα-χρησιμοποιείται κυρίως για την καταπολέμηση του βήχα. Το όνομά της έχει ελληνικές ρίζες, προέρχεται από τη λέξη «άλθος» που σημαίνει φάρμακο. Στην αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν επίσης κατά του πονόδοντου και των τσιμπημάτων από έντομα.
Βαλεριάνα (Valeriana officinalis)
Το καταλληλότερο βότανο για την καταπολέμηση του άγχους. Αν παραβλέψετε την κακή μυρωδιά που έχει όταν βράζει και η οποία οφείλεται στο βαλεριανικό οξύ, τότε έχετε βρει τον καλύτερο σύμμαχο για να κάνετε έναν τέλειο ύπνο. Να σημειώσουμε ότι η ρίζα της έχει πολύ υψηλά ποσοστά ασβεστίου (Ca).
Γαϊδουράγκαθο (Sylybum marianum)
Το γαϊδουράγκαθο αποτοξινώνει το ήπαρ και προλαμβάνει τον καρκίνο του προστάτη. Τον 17ο αιώνα το χρησιμοποιούσαν και για την καταπολέμηση του ίκτερου. Επίσης βοηθά στην αύξηση της «καλής» χοληστερίνης (HDL).
Ευφρασία (Euphrasia officinalis)
Ένα απο τα βότανα που είναι γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες στις φλεγμονές του ματιού. Ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός τη χρησιμοποιούσαν για την καταπολέμηση της επιπεφυκίτιδας, του καταρράκτη και της κριθής (κριθαράκι). Το όνομά της έχει αρχαιοελληνικές ρίζες και προέρχεται από το θηλυκό ουσιαστικό «ευφροσύνη» που σημαίνει βαθιά ευχαρίστηση. Επίσης η ευφρασία βοηθά στην καλή λειτουργία του ήπατος καθώς και στον καθαρισμό των αιμοφόρων αγγείων.
Ιπποφαές (Hippophae rhamnoides)
Το φυτό αυτό ανήκει στην κατηγορία των υπερτροφών (superfoods) και βοηθά στην καταπολέμηση πολλών ασθενειών. Περιέχει βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, όλο το σύμπλεγμα των βιταμινών Β, ωμέγα-3 κ.ά. Σύμφωνα με την ιστορία οφείλει το όνομά του στους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι παρατήρησαν τις ευεργετικές ιδιότητες που είχε στα άρρωστα άλογα που το κατανάλωναν, και τα οποία αποκτούσαν υγιές και λαμπερό τρίχωμα (ίππος: άλογο, φάος: λαμπερό).
Κάνναβη (Cannabis sativa)
Ένα θαυματουργό βότανο που έχει λίγο παρεξηγηθεί. Η φαρμακευτική κάνναβη καταπολεμά πολλές παθήσεις όπως τον καρκίνο, την αρθρίτιδα, την οστεοαρθρίτιδα, την επιληψία κ.ά., αλλά από τα αρχαία χρόνια ήταν ευρέως γνωστή για τις ηρεμιστικές της ιδιότητες.
Κίστος (Cistus creticus)
Ένα από τα βότανα, γνωστό και με τις ονομασίες κουνούκλα και λαδανιά. Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες είναι πολύ ισχυρές. Βοηθά στην αποβολή των βαρέων μετάλλων από τον οργανισμό και συμβάλλει στη διατήρηση ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος. Σύμφωνα με τη Μυθολογία, ο κίστος θεράπευε τις πληγές των πολεμιστών και ενίσχυε την καλή ποιότητα του ανθρώπινου δέρματος και τρίχας. Με άλλα λόγια, εκτός από τις θεραπευτικές ιδιότητες, είχε και καλλυντικές.
Κρόκος Κοζάνης ΠΟΠ (Crocus sativus)
Καταχωρημένο ως προϊόν ΠΟΠ από το 1999 ο Κρόκος Κοζάνης έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Το γνωρίζουμε και με τις ονομασίες «σαφράν» και «ζαφορά». Είναι ένα ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών, οι οποίες είναι υπεύθυνες για καρκίνο.
Λυγαριά (Vitex agnus castus)
Η λυγαριά είναι το καταλληλότερο από τα βότανα για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την έμμηνο ρύση τους. Βοηθά στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου, της καταπολέμησης της νόσου της αμηνόρροιας, στην αύξηση της γονιμότητας γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες, στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης κτλ. Ακόμη, είναι πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση πονοκεφάλων, ακμής και εναλλαγών της διάθεσης που οφείλονται σε ορμονικούς παράγοντες. Καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό φυτό λόγω των όμορφων κωνικών ανθέων της.
Να σημειώσουμε ότι η λήψη των βοτάνων από τον άνθρωπο γίνεται με τρεις τρόπους:
- Αφέψημα, το γνωστό σε όλους μας ρόφημα το οποίο είναι το προϊόν βρασμού του αποξηραμένου βοτάνου
- Βάμμα, στην περίπτωση αυτή γίνεται εμβάπτιση του βοτάνου σε αλκοολούχο διάλυμα (συνήθως οινόπνευμα) για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (περίπου 5 εβδομάδες) και η λήψη του γίνεται με ρίψη σταγόνων βάμματος σε νερό
- Χάπι, εδώ το βότανο έχει υποστεί κατάλληλη επεξεργασία στα εργαστήρια των φαρμακευτικών εταιρειών και καταναλώνεται με τη μορφή χαπιού ή κάψουλας
Πριν ξεκινήσετε τη λήψη κάποιου από τα βότανα, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε πρώτα κάποιον ειδικό (π.χ. ιατρός, φαρμακοποιός), ο οποίος θα σας ενημερώσει και για την προτεινόμενη δοσολογία καθώς και για τον καταλληλότερο τρόπο λήψης του βοτάνου.
Μαριάννα Χρηστίδη,
Γεωπόνος Γ.Π.Α. – MSc Διαχείριση Ποιότητας Ε.Α.Π.
