Όσο σημαντική είναι για μια μητέρα η σωματική υγεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, εξίσου σημαντική είναι και η συναισθηματική υγεία και η καλή ψυχολογία της ίδιας και του συντρόφου της.
Όταν νιώθετε καλά συναισθηματικά και έχετε θετική ψυχολογία, σας είναι πιο εύκολο να διαχειρίζεστε το άγχος, να βιώνετε χαρά από τις σχέσεις σας και να απολαμβάνετε τη ζωή με το μωρό σας.
Η εγκυμοσύνη αποτελεί μία από τις πιο ευαίσθητες περιόδους στην ψυχολογία μιας γυναίκας. Το χρονικό διάστημα που η γυναίκα κυοφορεί, ο οργανισμός της υφίσταται πολλές και γρήγορες αλλαγές, ενώ το γεγονός ότι φιλοξενεί μια νέα ζωή μέσα της, της προκαλεί ποικίλα συναισθήματα στην ψυχολογία της (φόβο, ευθύνη, χαρά, άγχος, αμφιβολία για το αν θα ανταπεξέλθει στο νέο της ρόλο).
Η καλή σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας, που διασφαλίζεται με την κατάλληλη περιγεννητική φροντίδα (από τη μαία και το γιατρό), το υποστηρικτικό περιβάλλον (σύζυγος, μητέρα, φίλοι, οικογένεια) και η καλή ψυχολογία αποτελούν τους πιο πολύτιμους συμμάχους της γυναίκας στο ταξίδι από την σύλληψη έως την γέννηση του παιδιού της, την περίοδο της λοχείας και την αρχή της μητρότητας.
Οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές είναι αυτές που μπορεί να εμφανιστούν στην περίοδο της κύησης, το πρώτο διάστημα μετά τον τοκετό (λοχεία) και έως τον πρώτο χρόνο ζωής του παιδιού.
Η λοχεία αποτελεί μια περίοδο κατά την οποία η γυναίκα καλείται να προσαρμοστεί σε νέες καταστάσεις. Σε αυτό το χρονικό διάστημα ο οργανισμός της βιώνει πολλές σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές.
Οι ψυχικές διαταραχές που εμφανίζονται κατά τη λοχεία ονομάζονται επιλόχειες ψυχικές διαταραχές και οι πιο συχνές είναι η επιλόχεια κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές, ενώ αρκετά σπάνια εμφανίζεται η επιλόχεια ψύχωση που είναι πολύ σοβαρή διαταραχή, καθώς η γυναίκα χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν το stress πριν και μετά τον τοκετό;
Καταστάσεις που δημιουργούν έντονο ή διαρκές άγχος πριν και μετά τον τοκετό μπορεί να προδιαθέσουν για την εμφάνιση μιας περιγεννητικής ψυχικής διαταραχής.
Τέτοιες καταστάσεις είναι:
- Μια ανεπιθύμητη ή δύσκολη εγκυμοσύνη.
- Ιστορικό γυναικολογικών προβλημάτων ή υπογονιμότητας.
- Ο φόβος για τον πόνο κατά τη διάρκεια του τοκετού.
- Ένας δύσκολος τοκετός.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Δυσκολίες με το θηλασμό.
- Πρόωρος τοκετός ή προβλήματα υγείας του βρέφους ή της μητέρας.
- Έλλειψη ύπνου για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Ένα «δύσκολο» μωρό.
- Μητέρα που μεγαλώνει μόνη το παιδί της.
- Οικονομικά προβλήματα.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο μιας γυναίκας να εμφανίσει περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές;
✓ Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό ψυχικών διαταραχών.
✓ Κατάχρηση αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών.
✓ Απουσία υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
✓ Ιστορικό σωματικής, συναισθηματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης.
✓ Αρνητικά γεγονότα ζωής (προηγούμενη αποβολή, απώλεια αγαπημένων προσώπων, ανεργία).
Τι είναι τα ‘baby blues’ ή η «φυσιολογική μελαγχολία της λοχείας»;
Ο τοκετός διεγείρει ένα συνονθύλευμα ισχυρών συναισθημάτων στην ψυχολογία της εγκύου. Η κυκλοθυμία, η ευερεθιστότητα, η θλίψη και το άγχος είναι συχνά συναισθήματα στην λοχεία.
Μέσα σε 4-5 μέρες μετά τον τοκετό πολλές από τις νέες μητέρες μπορεί να νιώσουν μεγάλη εξάντληση, να κλαίνε με το παραμικρό, να αντιδρούν πολύ έντονα στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και να νιώθουν υπερβολικό άγχος και αγωνία για το αν θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στο νέο τους ρόλο, αυτόν της μητέρας.
Άλλα συμπτώματα αυτής της κατάστασης που ονομάζεται “baby blues” ή «φυσιολογική μελαγχολία της λοχείας» είναι η κακή διάθεση, η δυσκολία στον ύπνο, τα νεύρα και η ανυπομονησία.
Είναι μία πολύ συνηθισμένη μεταβατική κατάσταση για την οποία ευθύνονται οι ορμονικές αλλαγές. Τα συμπτώματα εμφανίζονται για μερικά λεπτά, έως μερικές ώρες, κάθε μέρα και φυσιολογικά μέσα σε 15 ημέρες μετά τον τοκετό μειώνονται σταδιακά και εξαφανίζονται.
Είναι σημαντικό να μην πανικοβληθείτε, ενώ παράλληλα να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας και να ζητάτε στήριξη και βοήθεια από τον σύντροφό σας, την οικογένεια και τους φίλους σας. Είναι μια κατάσταση στην ψυχολογία μας που υποχωρεί με τη βοήθεια, την κατανόηση και την υποστήριξη του περιβάλλοντός σας προς εσάς.
Αν όμως τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν μετά από δεκατέσσερις ημέρες, συνεχίζονται, είναι πολύ έντονα και επηρεάζουν την καθημερινότητά σας, τότε ίσως πρόκειται για επιλόχεια κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού.
Τι είναι κατάθλιψη;
Τα συμπτώματα της περιγεννητικής κατάθλιψης είναι τα ίδια με τα συμπτώματα της κατάθλιψης, όταν εμφανίζεται σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ζωής.
Αν έχετε κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα για περισσότερο από δυο εβδομάδες είναι καιρός να ζητήσετε βοήθεια.
- Κακή διάθεση, νιώθετε λυπημένη και κλαίτε συνεχώς
- Νιώθετε υπερβολική εξάντληση και έλλειψη ενέργειας.
- Αισθάνεστε ανεπαρκής, αποτυχημένη ως μητέρα, νιώθετε ότι το μωρό σας δε σας αγαπάει ή νιώθετε ενοχές, ντροπή και ότι τίποτα δεν κάνετε σωστά.
- Νιώθετε απελπισμένη, αβοήθητη ή ότι δεν αξίζετε τίποτα (χαμηλή αυτοεκτίμηση), νιώθετε άδεια, λυπημένη.
- Νιώθετε θυμωμένη και ευέξαπτη (ο σύντροφος και τα παιδιά σας εκνευρίζουν εύκολα, το ίδιο και το νεογνό).
- Φοβάστε πολύ για το μωρό σας, φοβάστε να μείνετε μόνη με το μωρό ή τρομοκρατείστε, όταν το μωρό είναι ανήσυχο.
- Φοβάστε να μείνετε μόνη ή να βγείτε από το σπίτι.
- Έχετε χάσει το ενδιαφέρον σας για τα πράγματα που απολαμβάνατε παλαιότερα. Δε νιώθετε ευχαρίστηση και ικανοποίηση με τίποτα.
- Έχετε αϋπνίες (δυσκολεύεστε να αποκοιμηθείτε ακόμα και αν νιώθετε κουρασμένη) ή κοιμάστε υπερβολικά ή έχετε εφιάλτες.
- Έχετε ανορεξία ή υπερβολικά αυξημένη όρεξη.
- Έχετε χάσει το ενδιαφέρον και την επιθυμία για σεξουαλική επαφή, ακόμα και μετά από αρκετούς μήνες από τον τοκετό.
- Νιώθετε δυσκολία να ανταποκριθείτε στις καθημερινές σας δραστηριότητες.
- Έχετε αποτραβηχτεί από τις κοινωνικές σας επαφές ή δεν μπορείτε να φροντίσετε τον εαυτό σας, όπως πριν.
- Δυσκολεύεστε να σκεφτείτε καθαρά και να πάρετε αποφάσεις, έχετε πρόβλημα μνήμης και δυσκολία συγκέντρωσης.
- Περνά από το μυαλό σας να κάνετε κακό στο μωρό ή στον εαυτό σας, να τερματίσετε τη ζωή σας ή να δραπετεύσετε από όλους και όλα. Αν σκέφτεστε την αυτοκτονία ή περνά από το μυαλό σας να βλάψετε τον εαυτό σας ή το μωρό αναζητήστε αμέσως βοήθεια. Μιλήστε επειγόντως στη μαία ή το γιατρό σας κι εκείνοι θα σας παραπέμψουν σε ειδικό ψυχικής υγείας (ψυχολόγο ή ψυχίατρο).
Δεν ισχύει ότι τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης :
✓ είναι φυσιολογικά,
✓ είναι λιγότερο σοβαρά από τα συμπτώματα της κανονικής κατάθλιψης,
✓ περνούν μόνα τους χωρίς να προκαλέσουν επιπτώσεις,
✓ οφείλονται μόνο στις ορμονικές αλλαγές,
✓ δεν υπάρχει κίνδυνος να εμφανιστούν ξανά μετά το πέρας της λοχείας.
Η ύπαρξη ψυχικών διαταραχών που αφήνονται χωρίς θεραπεία για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών που μεγαλώνουν με την πάσχουσα μητέρα. Επιπλέον, συμπτώματα ψυχικών διαταραχών μπορεί να παρουσιαστούν ακόμα και στο δεύτερο παιδί ή και στα επόμενα παιδιά.
Τι είναι η αγχώδης διαταραχή;
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη άγχους που μπορεί να βιώσει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Δεδομένου ότι όλοι βιώνουμε κάποιο άγχος κάποιες στιγμές, είναι δύσκολο να καταλάβουμε πότε το άγχος γίνεται παθολογικό. Τα συμπτώματα άγχους συχνά μπορεί να περάσουν απαρατήρητα καθώς αναπτύσσονται σταδιακά μέσα στο χρόνο.
Τα συμπτώματα της αγχώδους διαταραχής στην εγκυμοσύνη και μετά τον τοκετό είναι ίδια με τα συμπτώματα της αγχώδους διαταραχής σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής. Πολύ συχνά τα συμπτώματα άγχους συνυπάρχουν με κατάθλιψη.
Αν έχετε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα ίσως χρειάζεται να ζητήσετε βοήθεια:
- Άγχος ή φόβο που διακόπτει τη σκέψη σας και σας εμποδίζει στις καθημερινές σας δραστηριότητες.
- Κρίσεις πανικού, εκρήξεις ακραίου φόβου που μοιάζουν ανεξέλεγκτες.
- Επίμονες ανησυχίες και αγωνίες που έρχονται και ξαναέρχονται στο μυαλό.
- Αισθάνεστε ευέξαπτη, ανήσυχη ή ότι έχετε φτάσει «στα όριά σας».
- Νιώθετε ένταση στους μυες, βάρος στο στήθος ή ταχυπαλμίες.
- Σας είναι δύσκολο να ηρεμήσετε ή αργεί πολύ να σας πάρει ο ύπνος το βράδυ.
- Έχετε άγχος ή φόβο που σας εμποδίζει να βγείτε έξω με το μωρό σας.
- Από το άγχος ή το φόβο σας νιώθετε την ανάγκη να βεβαιώνεστε κάθε τόσο ότι το μωρό σας είναι καλά.
Είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια αμέσως.
Τα συμπτώματα μπορεί να μην υποχωρήσουν από μόνα τους. Αν μείνουν χωρίς θεραπεία μπορεί να αρχίσουν να επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητά σας, αλλά και τους ανθρώπους που είναι γύρω σας. Η αγχώδης διαταραχή που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε οικογενειακά προβλήματα και προβλήματα σχέσεων, δυσκολία να βρείτε και να παραμείνετε στην εργασία σας, ή ακόμη και σε προβλήματα με αλκοόλ και ναρκωτικά.
Τι είναι η διπολική διαταραχή;
Η διπολική διαταραχή είναι μια νόσος που περιλαμβάνει περιόδους κατάθλιψης και περιόδους μανίας. Μερικές γυναίκες με διπολική διαταραχή μπορεί επιπλέον να έχουν και συμπτώματα ψύχωσης. Η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή κατάσταση που εμφανίζεται σε έναν μικρό αριθμό γυναικών. Τα αίτια δεν είναι γνωστά αλλά φαίνεται ότι συχνά κληρονομείται και κάποιες φορές σχετίζεται με αρνητικά γεγονότα ζωής (όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου).
Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής στην εγκυμοσύνη ή μετά τον τοκετό είναι ίδια με τα συμπτώματα της διαταραχής, όταν αυτή εμφανίζεται σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής. Η διαφορά είναι ότι στην εγκυμοσύνη και μετά τον τοκετό οι φόβοι και οι καταθλιπτικές σκέψεις της γυναίκας μπορεί να εστιαστούν στην υγεία της ίδιας ή του μωρού της και στο αν η ίδια μπορεί να γίνει μια καλή μητέρα.
Στα συμπτώματα της μανίας περιλαμβάνονται τα εξής:
- Αυξημένη ενέργεια και δραστηριότητα
- Ευερεθιστότητα
- Δραστηριότητες που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου (πχ. οδήγηση με πολύ μεγάλη ταχύτητα)
- Αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα
- Πολύ γρήγορη σκέψη και ομιλία
- Ελάχιστος ύπνος
- Ιδέες μεγαλείου (ότι κανείς είναι διάσημος ή ότι ξέρει τα πάντα)
- Υπερκαταναλωτισμός και σπατάλη μεγάλων χρηματικών ποσών.
Στα συμπτώματα της ψύχωσης περιλαμβάνονται τα εξής:
Η ψύχωση ξεκινά να εκδηλώνεται όταν η γυναίκα αρχίζει να παραπονείται για αίσθημα κόπωσης, έντονη αϋπνία, ψυχοκινητική ανησυχία, άγχος, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη, επεισόδια αυθόρμητου κλάματος και συναισθηματικής αστάθειας, ενώ συχνά παραπονείται ότι δεν μπορεί να κινηθεί, να σταθεί όρθια ή να εργαστεί.
Αργότερα πιθανόν να παρατηρηθούν καχυποψία, ασυναρτησία, επιθετικότητα, σύγχυση, ασάφεια λόγου, παράλογοι ισχυρισμοί και έμμονες ιδέες σχετικά με την υγεία και την καλή κατάσταση του παιδιού, υπερβολική ανησυχία, διέγερση και παραισθήσεις.
Η ασθενής συχνά πιστεύει ότι έχει μολυνθεί από κάποιο νόσημα το οποίο μετάδωσε στο βρέφος.
Ακόμα, μπορεί να έχει την εντύπωση ότι δεν είναι πιστή στο σύζυγό της και ότι δεν αγαπάει ούτε αυτόν ούτε το παιδί. Επίσης μπορεί να εμφανιστούν παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρουσιασθούν ακουστικές ψευδαισθήσεις που επιβάλλουν στη μητέρα να κάνει κακό στο παιδί της.
Όταν υπάρχουν παραληρητικές ιδέες, αυτές σχετίζονται συνήθως με το νεογνό.
Η μητέρα πιθανόν να πιστεύει ότι το παιδί κατέχεται από το διάβολο και έχει ιδιαίτερες δυνάμεις ή ότι προορίζεται να έχει άσχημο πεπρωμένο.
Επίσης, μπορεί να πιστεύει ότι είναι άρρωστο ή νεκρό, ότι είναι ανίκανη να το φροντίσει, ότι ο τοκετός δεν έλαβε χώρα, ότι το παιδί δεν είναι δικό της ή δεν είναι φυσιολογικό. Όλα τα παραπάνω αποτελούν μανιακά συμπτώματα στην ψυχολογία της.
Με την αποδιοργανωμένη συμπεριφορά της το απορρίπτει ή είναι τελείως αδιάφορη απέναντί του, και αδυνατεί να του παρέχει οποιαδήποτε φροντίδα. Ορισμένες γυναίκες πιθανόν να επιμένουν ότι κάτι δεν πάει καλά με το μωρό τους ή να κατηγορούν τις μαίες και τα μέλη της οικογένειας ότι προκαλούν βλάβη ή δηλητηριάζουν το παιδί τους. Πολύ πιθανός είναι και ο αυτοκτονικός ιδεασμός.
Σε περίπτωση σχιζοφρένειας, το παραλήρημα αναφέρεται στην πεποίθηση της ασθενούς ότι της παίζουν παιχνίδια, ότι της άλλαξαν το παιδί ή ότι το παιδί δε γεννήθηκε με φυσιολογικές διαδικασίες.
Ο κίνδυνος βρεφοκτονίας σε τέτοιες περιπτώσεις, αν και δεν είναι απόλυτο ότι θα συμβεί πρέπει να λαμβάνεται πάντα υπ’ όψη.
Η έκφραση από τη μητέρα φόβων ότι το παιδί είναι άρρωστο ή προικισμένο με ιδιαίτερα χαρίσματα και η διατύπωση παραπόνων ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο ρόλο της ως μητέρα αποτελούν ύποπτα σημεία και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψη.
Αν τα συμπτώματα αυτά δεν αντιμετωπιστούν άμεσα υπάρχει σημαντικός κίνδυνος, τόσο για τη μητέρα, όσο και για το έμβρυο/βρέφος.
Συχνές ερωτήσεις σχετικά με την ψυχολογία της εγκύου και της λεχώνας ή του πατέρα:
1. Τι πρέπει να κάνω αν εμφανίσω κάποια περιγεννητική ψυχική διαταραχή;
Είναι πολύ σημαντικό να παρατηρείτε τον εαυτό σας μέρα με την ημέρα και στην εγκυμοσύνη και μετά τον τοκετό. Αν εδώ και κάποιον καιρό αισθάνεστε λυπημένη, κακόκεφη, με περίεργη ψυχολογία, ανήσυχη ή πολύ αγχωμένη και αυτό έχει αρχίσει να επηρεάζει τη ζωή σας, είναι καιρός να ζητήσετε βοήθεια. Αν αισθάνεστε ότι ο σύντροφος ή το μωρό σας θα ήταν καλύτερα χωρίς εσάς, αν έχετε σκέψεις αυτοκτονίας ή έντονη επιθυμία να κάνετε κακό σε εσάς ή το μωρό σας, επικοινωνήστε επειγόντως με κάποιον ειδικό.
2. Υπάρχουν προβλήματα ψυχικής υγείας που μπορεί να εμφανίσω κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μου;
Βεβαίως και υπάρχουν, όπως για παράδειγμα η προγεννητική κατάθλιψη ή τα ψυχωτικά επεισόδια, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης (ακόμα και αν πρόκειται για την πρώτη, τη δεύτερη ή κάποια επόμενη εγκυμοσύνη σας).
3. Υπάρχει περίπτωση να έχω περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με άλλες γυναίκες να παρουσιάσω κάποιου είδους ψυχική διαταραχή στην κύηση ή στη λοχεία;
Γυναίκες που έχουν εμφανίσει παλαιότερα κάποια ψυχική διαταραχή ή γυναίκες που έχουν οικογενειακό ιστορικό ψυχικής διαταραχής έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν κάποια περιγεννητική ψυχική διαταραχή, είτε στην πρώτη είτε σε κάποια επόμενη κύηση. Άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να εμφανιστούν περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές είναι αν η γυναίκα δεν επιθυμούσε την κύηση, αν το έμβρυο ή το νεογνό αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας ή αν κατά τη διάρκεια της κύησης ή της λοχείας συνέβη κάποιο δυσάρεστο γεγονός για παράδειγμα απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου.
4. Πώς θεραπεύονται οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές; Θα πρέπει να πάρω φαρμακευτική αγωγή;
Οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές που έχουν εκδηλωθεί με ήπια συμπτώματα (που είναι και οι πιο συνηθισμένες) θεραπεύονται με ψυχοθεραπεία. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις γίνεται συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής.
5. Η σύζυγός μου έχει επιλόχεια κατάθλιψη. Τι μπορώ να κάνω για να τη βοηθήσω;
Ο ρόλος του συντρόφου είναι πολύ σημαντικός στην ψυχολογία της γυναίκας. Είσαι εσύ που θα συμβάλλεις με τον τρόπο σου και θα τη βοηθήσεις να ξεπεράσει το πρόβλημα.Αρχικά θα πρέπει να ενθαρρύνεις τη σύζυγό σου να επισκεφθεί κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας και αν αρνηθεί να το κάνει θα πρέπει να επισκεφθείς εσύ τον ειδικό για να ενημερωθείς. Ακόμα και με τη βοήθεια του ειδικού η γυναίκα χρειάζεται χρόνο και δεν μπορεί να ξεπεράσει όσα νιώθει με ευκολία. Υποστήριξέ την, εξασφάλισέ της χρόνο για ξεκούραση, ανέλαβε τη φροντίδα του μωρού και σε καμιά περίπτωση μην υποτιμάς όσα νιώθει.
6. Πριν λίγο καιρό έγινα πατέρας, όμως δε νιώθω χαρά και ευτυχία. Μπορεί να πάσχω από επιλόχεια κατάθλιψη ή είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στη γυναίκα;
Οι αλλαγές που επέρχονται στη ζωή ενός άντρα που γίνεται πατέρας, ενδέχεται να οδηγήσουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων ψυχικής διαταραχής. Αν αισθάνεστε θλίψη ή άγχος, θα ήταν καλό να απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα σας προσφέρει την απαραίτητη βοήθεια για να βελτιώσετε την ψυχολογία σας.
Dr. Στέλιος Παπαδόπουλος MD, DFFP, BSCCP
Μαιευτήρας- Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικευμένος στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση & Λαπαροσκοπική Χειρουργική
Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Institute of Life και Υγεια IVF
https://www.steliospapadopoulos.gr/
Ιατρείο Μελισσίων :
Λ. Ελευθερίου Βενιζέλου 5, 15127 Μελίσσια ,
Τηλ. 210 8105105
Ιατρείο Γλυφάδας:
Λαζαράκη & Δούσμανη 16, 16675 Γλυφάδα
Τηλ. 210 8105105
