Πας να ανάψεις ένα κερί στο οποίο απομένει ένα χρήσιμο κομμάτι, αλλά το φιτίλι είναι εντελώς φθαρμένο και δεν παίρνει φωτιά. Αν νιώθεις σαν αυτό το διαλυμένο φιτίλι –έχεις το κερί, ή αλλιώς τις δεξιότητες για να δουλέψεις σκληρά, αλλά δεν πιάνει η σπίθα– μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι πρόκειται για μια κλασική περίπτωση υπερκόπωσης ή αλλιώς, αισθάνεσαι πλήρη εξάντληση. Τα καλά νέα είναι ότι έχεις τη δύναμη να το ξεπεράσεις, ακόμα και αν δεν μπορείς να δεις το δικό σου “φιτίλι” αυτήν τη στιγμή.
Μπορεί να σκέφτεσαι την πλήρη εξάντληση ως ένα φαινόμενο που συνδέεται αποκλειστικά με τη σχολή, τη δουλειά σου ή κάτι άλλο που απαιτεί άπειρη πνευματική προσοχή. Και σίγουρα μπορεί να είναι, ιδιαίτερα αν είσαι σε μια μικρή ομάδα με μεγάλη λίστα εκκρεμοτήτων.
Αλλά αυτή η τόσο συχνή συνέπεια του να μην κάνεις ποτέ διάλειμμα μπορεί να εισχωρήσει και σε άλλους τομείς της ζωής σου, λέει η αδειοδοτημένη κλινική σύμβουλος ψυχικής υγείας Tasha Holland-Kornegay, PhD. Ένα υπερβολικά έντονο ή επαναλαμβανόμενο πρόγραμμα προπόνησης μπορεί να σε εξουθενώσει, ιδιαίτερα αν δεν βλέπεις βελτιώσεις. Το ίδιο ισχύει και αν ακολουθείς την ίδια ρουτίνα κάθε μέρα, ειδικότερα όταν δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο στον ορίζοντα (όπως το 2020).
Το να αναγνωρίσεις ότι έχεις υπερκόπωση είναι το πρώτο βήμα για να λύσεις το πρόβλημα. Γι’ αυτό να χαίρεσαι που έφτασες μέχρι εκεί. Τώρα που ξέρεις ότι είναι ώρα να κάνεις μερικές αλλαγές, ξεκίνα εδώ.
Όρισε τι σε “αδειάζει”
Για μια βδομάδα, σημείωνε ό,τι κάνεις και πώς σε έκανε να νιώθεις, προτείνει η Levy. (Ρύθμισε μια υπενθύμιση για να κρατάς μερικές σημειώσεις μία ή δύο φορές την ημέρα, ώστε να μην το ξεχνάς.) “Μπορεί να αρχίσεις να παρατηρείς ένα μοτίβο ως προς το πότε νιώθεις χειρότερα. Μπορεί να υπάρχει μια συγκεκριμένη δραστηριότητα που πυροδοτεί μια σειρά αρνητικών συναισθημάτων“, αναφέρει. Αν είναι κάτι που μπορείς να σταματήσεις ή να μειώσεις, κάν’ το.
Απόκτησε μεγαλύτερη ενσυνειδητότητα.
Η συγκέντρωση στο παρόν, ακόμα και αν πρόκειται για λίγα λεπτά, ενισχύει την ενσυνειδητότητα, βοηθώντας σε να αναγνωρίσεις τα σωματικά και συναισθηματικά σημάδια της υπερκόπωσης, σημειώνει η Levy. Όταν τα παρατηρείς, μπορείς να συγκεντρώνεσαι στη φροντίδα του πνεύματος και του σώματός σου (με οποιαδήποτε από τις παρακάτω δραστηριότητες) αντί να εστιάζεις στα στοιχεία που σε ταλαιπωρούν. Αυτό και μόνο είναι απελευθερωτικό, όπως λέει.
Θέσε όρια.
Όταν έχεις πραγματική υπερκόπωση, “Οι δυνάμεις σου έχουν εξαντληθεί. Όσο σκληρά και αν προσπαθείς ποτέ δεν θα πετύχεις αυτά που θέλεις”, λέει η Holland-Kornegay. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις άλλη επιλογή από το να ρίξεις ρυθμούς. Ενημέρωσε τους άλλους για το τι μπορείς και δεν μπορείς να κάνεις. “Το καλύτερο σημείο για να ξεκινήσεις είναι να αφήνεις την εργασία σου εκεί όπου ανήκει: στον εργασιακό χώρο”, σύμφωνα με τη Holland-Kornegay.
Αν εργάζεσαι εξ αποστάσεως, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι καλό είναι να χρησιμοποιείς έναν φορητό υπολογιστή αποκλειστικά για τη δουλειά σου ή να μην απαντάς σε email ή μηνύματα μετά από μια συγκεκριμένη ώρα τη νύχτα. Αν νιώθεις ότι η προπόνησή σου είναι παραφορτωμένη και σου προκαλεί εξάντληση, δώσε μια υπόσχεση στον εαυτό σου ότι δεν θα πιεστείς πέρα από ένα συγκεκριμένο επίπεδο προσπάθειας για λίγο και φρόντισε να την τηρήσεις. Και άκου το σώμα σου για να αποφασίσεις πώς θα κινηθείς κάθε μέρα.
Βρες τρόπο να γεμίσεις τις μπαταρίες σου.
Το να βρίσκεις χρόνο για να χαλαρώνεις δεν σημαίνει ότι τα παρατάς. Απλώς αναγνωρίζεις την απόλυτα φυσιολογική ανάγκη να γεμίσεις τις μπαταρίες σου, επισημαίνει η Holland-Kornegay, και αυτή η αναπλήρωση είναι το πιο παραγωγικό πράγμα που μπορείς να κάνεις. Προγραμμάτιζε τακτικά ημέρες ενεργής ξεκούρασης για χαλαρή πεζοπορία ή μάθημα γιόγκα. Προγραμμάτισε μια ημέρα ψυχικής υγείας (ναι, πραγματικά). Ή απλώς φρόντισε να πηγαίνεις για ύπνο αρκετά νωρίς ώστε να μπορείς να κοιμάσαι τις επτά ώρες τουλάχιστον που απαιτούνται για την ανάκαμψη του σώματος και του μυαλού σου.
Πρόσθεσε στιγμές χαράς
Σου αρέσει ένας τέλειος καφές λάτε, αλλά φτιάχνεις τον δικό σου καφέ για να εξοικονομήσεις χρήματα; Μήπως σου έχει λείψει να απορροφηθείς με ένα βιβλίο, κάτι με το οποίο δεν έχεις ασχοληθεί εδώ και πολλές εβδομάδες επειδή το μυαλό σου είναι τόσο κουρασμένο όταν έρθει το βράδυ; Άρχισε να βρίσκεις χρόνο για αυτές τις απολαύσεις όποτε μπορείς. Η χαρά μάς βοηθάει να μην χάνουμε την επαφή με τον εαυτό μας και με τον κόσμο πέρα από όλα τα άσχημα που συμβαίνουν στις ζωές μας, ώστε να μπορούμε να έχουμε περισσότερες ελπίδες, λέει η Holland-Kornegay. Αυτό μπορεί να αναζωπυρώσει τη φλόγα μέσα σου όταν νιώθεις απόλυτη εξάντληση.
