Όταν έχω άγχος είναι επειδή ζω στο μέλλον. Όταν έχω κατάθλιψη είναι επειδή ζω στο παρελθόν. Άκρον άωτον για την ενίσχυση του άγχους υπήρξε η καραντίνα που όλοι μας βιώσαμε λόγω της πανδημίας covid19.
Το άγχος είναι κάτι που βιώνουµε όλοι µας ανεξαιρέτως και μάλιστα λειτουργεί ως ακρογωνιαίος λίθος στη ζωή μας
Μέσω του άγχους το σώµα µας πολλές φορές αντιδρά απέναντι σε απειλές και κινδύνους, με τους οποίους ερχόμαστε αντιμέτωποι. Είναι αλήθεια πως αυτό που διατηρεί το άγχος είναι µια σειρά από φαύλους κύκλους που έχουν σχέση µε τον τρόπο σκέψης του ατόµου.
Ένας µεγάλος βαθµός ανησυχίας και πλήθος αρνητικών συναισθηµάτων κάνουν το άτοµο να σκέφτεται συνέχεια τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει, το ίδιο το άγχος, καθώς επίσης την αυτοπεποίθηση του, τον κόσµο γύρω του και τη ζωή του γενικότερα. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το εργασιακό άγχος συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων προκλήσεων στον τομέα της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας. Επηρεάζουν σημαντικά την υγεία των ατόμων, των επιχειρήσεων και των εθνικών οικονομιών.
Παρόλο που το άγχος λειτουργεί ως αχίλλειος πτέρνα στη ζωή μας εν γένει, κάποιες φορές μπορεί να είναι και ωφέλιμο. Το άγχος πολλές φορές λειτουργεί θετικά, γιατί έτσι μπορούμε να δράσουμε αποτελεσματικά σε στιγμές δύσκολες. Το λίγο άγχος µπορεί να είναι χρήσιµο.
Μπορεί να µας βοηθήσει να έχουµε την απαρραίτητη διέγερση για να ενεργήσουµε µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί από κάποιους μαθητές ότι βιώνουν έντονο άγχος πριν τις εξετάσεις, το ίδιο συμβαίνει και με κάποιους αθλητές πριν από αγώνες, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά.
Πηγή άγχους οι πανελλήνιες εξετάσεις
Αδιαμφισβήτητα οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι η πρώτη επαφή στη ζωή των περισσότερων παιδιών με ένα ζήτημα μεγάλου άγχους. Είναι ωφέλιμο να γνωρίζουμε πως το ακραίο άγχος, ως η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή, συχνά δεν έρχεται μόνη της: Τα τρία τέταρτα (3/4) των όσων έχουν διαγνωστεί με άγχος έχουν επίσης τα κριτήρια για να διαγνωστούν και με κάτι άλλο (φοβίες, κατάθλιψη κλπ). Το άγχος των εξετάσεων προκαλεί όπως είναι φυσικό και κάποια συμπτώματα, όταν αυτό γίνει ανεξέλεγκτο.
Μπορεί να οδηγήσει τελικά σε κάποια ενδεχομένως σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως είναι: ο πονοκέφαλος, η μυϊκή ένταση ή πόνος («πιάσιμο» μυών), ο πόνος στο στήθος, η κούραση, οι στομαχικές διαταραχές, τα προβλήματα ύπνου. Το άγχος μειώνει τη λειτουργικότητα του παιδιού, κι αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην επίδοσή του. Ο γονιός που αγχώνεται τόσο πολύ για το μέλλον του παιδιού του, δεν κάνει καλό ούτε στο παιδί ούτε στον εαυτό του.
Ποια είναι τα σηµάδια του άγχους;
Πολλά είναι τα σηµάδια και τα συµπτώµατα του άγχους. Αυτά διαφέρουν από άτοµο σε άτοµο, τα οποία είναι πολύ ανησυχητικά. Όπως είναι δυσκολία στην αναπνοή, ταχυπαλµία, ιδρώτας, ζαλάδα, ξερό στόµα, πόνοι µυών, πονοκέφαλος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, ανορεξία, αδυναµία συγκέντρωσης, δυσκολία στον ύπνο, έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξ. Σίγουρα ένας θεραπευτής θα είναι σε θέση να αναγνωρίσει τα συμπτώματα και να δώσει λύσεις. Τα συµπτώµατα µπορεί να είναι δυσάρεστα, αλλά σίγουρα δεν είναι επικίνδυνα.
Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι
Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι προκύπτουν από προβληματικό σχεδιασμό, οργάνωση και διαχείριση της εργασίας, καθώς και από μη υγιές κοινωνικό πλαίσιο της εργασίας και ενδέχεται να οδηγήσουν σε αρνητικά ψυχολογικά, σωματικά και κοινωνικά αποτελέσματα, όπως εργασιακό άγχος, εργασιακή εξουθένωση ή κατάθλιψη.
Ορισμένα παραδείγματα συνθηκών εργασίας που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ψυχοκοινωνικούς κινδύνους είναι τα εξής: υπερβολικός φόρτος εργασίας, αντικρουόμενες απαιτήσεις και ασάφειες όσον αφορά τον ρόλο του εργαζόμενου, έλλειψη συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τον εργαζόμενο και έλλειψη επιρροής στον τρόπο διεξαγωγής της εργασίας, κακή διαχείριση των οργανωτικών αλλαγών, εργασιακή ανασφάλεια, αναποτελεσματική επικοινωνία, έλλειψη υποστήριξης από τη διοίκηση ή τους συναδέλφους, ψυχολογική και σεξουαλική παρενόχληση, βία που ασκείται από τρίτους.
Το υγιές ψυχοκοινωνικό περιβάλλον αυξάνει την απόδοση και την προσωπική ανάπτυξη, καθώς και την ψυχική και σωματική ευεξία των εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι βιώνουν κρίσεις άγχους όταν οι απαιτήσεις της εργασίας τους είναι υπερβολικές και υπερβαίνουν την ικανότητά τους να τις αντιμετωπίσουν. Πέραν των προβλημάτων ψυχικής υγείας, οι εργαζόμενοι που πάσχουν από παρατεταμένο άγχος κινδυνεύουν να εμφανίσουν σοβαρά σωματικά προβλήματα υγείας, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις ή μυοσκελετικά προβλήματα.
Η Αντιµετώπιση του άγχους
Πριν από κάποια χρόνια το άγχος αντιµετωπιζόταν με τη χρήση φαρμάκων, αλλά η «ἕξις» και η «εξάρτηση» που συνοδεύει τη φαρµακολογία, δεν είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα για μια τέτοιου είδους θεραπεία. Σύμφωνα με µελέτες που έγιναν, απέδειξαν πως η πιο αποτελεσµατική µέθοδος είναι η γνωσιακή-συµπεριφοριστική. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται σε µια σειρά από τεχνικές που καθιερώθηκαν από επιστηµονικές και κλινικές µελέτες τα τελευταία 30 χρόνια.
Ο θεραπευτής μαζί με το άτομο που υποφέρει από άγχος δουλεύουν πάνω στους στόχους που θέλουν να πετύχουν. Μέσω της προσέγγισης αυτής μαθαίνονται καινούργιοι τρόποι σκέψης και συµπεριφοράς κυρίως ρεαλιστικοί.
Επίσης μαθαίνεται η φύση του άγχους και πως αυτό εκδηλώνεται, πως δύναται να καταπολεμηθούν οι φόβοι, τεχνικές που βοηθούν να μειωθεί η ένταση και περισσότερο θάρρος για να αντιμετωπιστούν άσχημες καταστάσεις.
Η θεραπεία αυτή στηρίζεται κυρίως στη «δύναµη της θετικής σκέψης»
Έτσι αποκτά κάποιος την ικανότητα να αντιμετωπίζονται καταστάσεις μη αντιμετωπίσιμες, μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτός ο τρόπος που πρέπει να αντιδρά κάποιος σ’ αυτές τις καταστάσεις.
Παρόλα αυτά, µετά απ’ την αρχική µας αντίδραση, εάν τα συναισθήµατα µας παραµένουν αρνητικά, θα πρέπει να προσπαθήσουµε να τα σταµατήσουµε από το να µας κυριαρχούν.
Το υπερβολικό άγχος εµποδίζει την καθηµερινή ζωή. Εάν έχουµε πολύ άγχος σε καταστάσεις που δεν είναι απειλητικές ή σε κάποιες συγκεκριµένες καταστάσεις, τότε είναι πολύ πιθανό το άγχος να είναι ένα σοβαρό πρόβληµα.
Οι φυσιολογικές αισθήσεις στο σώμα που μπορούν να προκαλέσουν φόβο και ανησυχία περιλαμβάνουν αλλαγές στην οπτική οξύτητα, τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα του σάλιου, το βάθος της αναπνοής, την ισορροπία και τον μυϊκό τόνο.
Αντί να µας βοηθά, εµποδίζει τη φυσιολογική µας ζωή. Τα κοινά συστατικά της καλής υγείας σωματικής και ψυχικής είναι: Καλή διάθεση, καθαρός αέρας, όχι βαριά εργασία, λίγο άγχος.
Νικολέτα Γατζούδη
Ειδική Παιδαγωγός-Θεατρολόγος-Δημοσιογράφος
MSc, Med
