Η ηλικία σου είναι η δύναμή σου
Αναρωτιέσαι συχνά πως θα ήταν η ζωή σου αν στο εδώ και τώρα ήσουν λίγα χρόνια νεότερη; Ποιες είναι οι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που δεν λένε να «ξεκολλήσουν» από τη σκέψη σου και πόσο σε επηρεάζουν; Υπάρχουν τρόποι να το αντιμετωπίσεις; Δες τι μπορείς να κάνεις γι’ αυτό.
Γράφει η Μαίρη Παναγοπούλου – Επαγγελματικός Σύμβουλος και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Είμαι σίγουρη πως πολλές φορές έχεις ακούσει γύρω σου πως «σήμερα ζούμε στην εποχή της εικόνας». Επίσης, είμαι σίγουρη πως πολύ συχνά μπαίνεις στον πειρασμό να «ψαχουλέψεις» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και ειδικά στο περιβόητο και δημοφιλές ίνσταγκραμ, το προφίλ άλλων γυναικών της ηλικίας σου, μικρότερων από εσένα ή και μεγαλύτερων με σκοπό να «ρίξεις κλεφτές ματιές» στη ζωή τους, λες και με αυτόν τον τρόπο θα μάθεις κάτι παραπάνω για εσένα, για το ποια είσαι, πώς μοιάζεις, σε ποιο σημείο βρίσκεσαι επαγγελματικά, κοινωνικά και προσωπικά κι αν έχεις πετύχει το στόχο σου. Κάνω λάθος;
Η Θεωρία της Κοινωνικής Σύγκρισης
Η θεωρία της κοινωνικής σύγκρισης έχει μπει στη ζωή σου εδώ και πολλά χρόνια και σε επηρεάζει από πολύ μικρή και ευαίσθητη ηλικία. Χάρης αυτήν κατάφερες να ερμηνεύσεις τον κόσμο, να ψάξεις να βρεις τη θέση του σε αυτόν και να καταλάβεις ποιά είσαι. Είναι όμως τόσο αθώα τα πράγματα; Όπως και σε κάθε περίπτωση έτσι και εδώ υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος.
Από τη μια πλευρά λοιπόν, με βάση την κοινωνική σύγκριση κατανοείς τον κόσμο γύρω σου από την άλλη πλευρά όμως κατανοείς τον εαυτό σου. Πάντα μέσα σου υπάρχει βαθιά εγκατεστημένη η ανάγκη να αναζητήσεις τόσο την ταυτότητά σου όσο και την αξία σου. Είναι στη φύση σου να αξιολογείς τον εαυτό σου παρατηρώντας τους άλλους γύρω σου. Συγκρίνεις τις ικανότητες και τις δεξιότητές σου και έτσι παίρνεις τη θέση σου στην «σκάλα» της ιεραρχίας.
Το παραπάνω είναι πολύ σημαντικό τόσο για εσένα όσο και για την επιβίωσή σου. Ακόμη και από εξελικτική σκοπιά να το δεις, χρειάζεται να γνωρίζεις τόσο τη θέση σου και την αξία σου όσο και την αξία του «αντιπάλου» σου. Αυτή «η φυσική ροπή» σε συντροφεύει ακόμα και σήμερα. Ή πιο σωστά, ειδικά σήμερα που το διαδίκτυο σου δίνει τη δυνατότητα να συγκριθείς με γυναίκες από κάθε γωνιά της γης.
Κι όμως έχεις σκεφτεί πόσο άκαρπη είναι αυτή η σύγκριση; Πρώτα απ’ όλα δεν γνωρίζεις την αλήθεια των δεδομένων που έχεις στα χέρια σου και ετοιμάζεσαι να τα χρησιμοποιήσεις για να θέσεις στο μικροσκόπιο τη δική σου ζωή.
Πριν ξεκινήσεις να κρίνεις σκληρά τον εαυτό σου και να αυτό-μαστιγώνεσαι να σου υπενθυμίσω ότι μάλλον έχεις ξεχάσει και τα δικά σου σημαντικά δεδομένα: ποια είσαι, τι έχεις κατακτήσει ως τώρα, τι έχεις καταφέρει ως τώρα, με τι πάλεψες και αναδείχθηκες νικήτρια, ποια είναι τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα σου, ποιες είναι οι δυνάμεις σου. Επιπλέον, και κάτι ακόμα πολύ βασικό και θεμελιώδες, ποιες είναι οι αξίες σου και ποια είναι τα θέλω σου. Αν δεν έχεις ξεκάθαρα τα παραπάνω τότε δεν έχεις κανένα απολύτως δεδομένο στα χέρια σου για να πραγματοποιήσεις τη σύγκριση.
Η Αξία της Αυτοαποτελεσματικότητας
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σου αναφέρω την αξία της αυτοαποτελεσματικότητας. Ο Bandura (1971.1983.1999) είναι αυτός ο οποίος έκανε λόγο για τη συγκεκριμένη έννοια. Υποστήριξε πως μέσα από την παρατήρηση των άλλων ο άνθρωπος αναπτύσσει προσδοκίες όσον αφορά την δική του επίδοση στα όσα αναλαμβάνει και στον τρόπο που μπορεί να συμπεριφερθεί.
Με βάση το παραπάνω το άτομο ρυθμίζει τη συμπεριφορά του. Ο Bandura ερμηνεύει τη διαδικασία αυτή σύμφωνα με την έννοια της αυτεπάρκειας, την οποία ορίζει ως την υποκειμενική κρίση του ατόμου σχετικά με τις ικανότητές του να φέρει εις πέρας ένα έργο ή να συμπεριφερθεί αποτελεσματικά σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και ανάλογα με τις απαιτήσεις μιας κατάστασης.
Η αυτοαποτελεσματικότητα λοιπόν δεν είναι κάτι σταθερό και αντικειμενικό αλλά καθρεφτίζει τις υποκειμενικές και προσωπικές πεποιθήσεις του ατόμου σχετικά με τις δυνάμεις του.
Και στο σημείο αυτό μπορείς να μάθεις τα καλά νέα. Η αυτοαποτελεσματικότητα δεν είναι ένα χαρακτηριστικό με το οποίο γεννιέσαι με αυτήν και ή την κατέχεις ή όχι. Είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο μπορείς να αναπτύξεις. Μπορείς και είσαι ικανή αν το θέλεις να «εργαστείς» πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, να ενισχύσεις την αυτεπίγνωσή σου, να ρίξεις φως στις δυνάμεις και στις αδυναμίες σου και να επιλέξεις εσύ και μόνο εσύ ελεύθερα ποιο στοιχείο της προσωπικότητάς σου θα ήθελες να αναπτύξεις.
Ίσως αυτή τη στιγμή που διαβάζεις αυτές τις γραμμές να δυσανασχετείς καθώς πιστεύεις ότι δεν κατανοώ τη δυσκολία της κατάστασης και πως ωραία η θεωρία αλλά η πράξη δεν είναι το ίδιο ελκυστική ίσως μάλιστα καμιά φορά να είναι και επώδυνη. Θα με βρεις σύμφωνη. Πιστεύω πως δεν είναι εύκολο. Όμως δεν πιστεύω, σε καμία περίπτωση, πως είναι ακατόρθωτο.
Δυσκολίες & Δυσλειτουργικές Πεποιθήσεις
Αντιλαμβάνομαι πως ζούμε σε μια εποχή όπου στερεοτυπικά η ηλικία θεωρείται εμπόδιο, όπου οι γυναίκες βιώνουν έντονες διακρίσεις και περιορισμούς. Ειδικά εδώ στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα και σήμερα το «μισθολογικό κενό», καθώς επίσης πως οι γυναίκες ως «καλές» μητέρες, σύζυγοι και νοικοκυρές δεν έχουν τον χρόνο να αναπτυχθούν όπως οι άντρες και άρα να εξελιχθούν και τελικά να προοδεύσουν όπως οι άντρες, ή πολύ απλά έτσι ακριβώς όπως ονειρεύονται.
Επίσης, ζούμε σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία έχει επαναστατήσει και αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, συνεπώς το να είσαι «τεχνολογικά ενημερωμένη» παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ξέρω τι σκέφτεσαι, «είμαι πολύ μεγάλη γι αυτά, αυτά τα ξέρουν οι νεότεροι».
Κι όμως σ’ έναν σύγχρονο κόσμο η γραμμική πορεία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας έχει χαθεί ανεπίστρεπτή και η δια βίου μάθηση έχει κυριαρχήσει, έχεις πάρα πολλές εναλλακτικές όχι μόνο να εξελιχθείς αλλά και να μεταπηδήσεις σε εκείνο το αντικείμενο που ονειρεύεσαι και δεν τόλμησες ποτέ να αφήσεις τον εαυτό σου να το παραδεχτεί. Το μόνο που χρειάζεται να κάνεις είναι να μάθεις πληροφορίες. Ναι πολύ καλά διάβασες πληροφορίες. Πληροφορίες τόσο για το περιβάλλον όσο και για τον ίδιο σου τον εαυτό.
Τρόποι Αντιμετώπισης
Είναι δύσκολο στον κόσμο που ζούμε, που κατακλυζόμαστε με στερεότυπα που μας μαθαίνουν ποιοι είμαστε και ποιοι πρόκειται να είμαστε αλλά και τι θα γίνουμε, που καθορίζουν ποιο είναι το σωστό και το δίκαιο, γιατί πρέπει να έχουμε ενοχές και γιατί όχι να διακρίνεις τον εαυτό σου, να διακρίνεις ποιά πραγματικά είσαι και ποια θέλεις εσύ να είσαι, τι θέλεις εσύ να κάνεις.
Που τελειώνει το πρέπει και που ξεκινάει το θέλω; Κάπως έτσι όταν διαφέρεις δεν επαινείς τον εαυτό σου, ούτε τον επιβραβεύεις ούτε τον ενθαρρύνεις. Αντίθετα τον επικρίνεις για όσα δεν έκανε για να χωρέσει στα ρούχα που του έραψαν άλλοι χωρίς καν να τον ρωτήσουν. Νιώθεις ανεπαρκής κι αντί να θυμάσαι τις δυνατότητές σου τις ξεχνάς, δηλώνοντας συχνά πως δεν είσαι καλή για τίποτα και πως μεγάλωσες και δεν θα καταφέρεις τίποτα.
Αναρωτήθηκες όμως είναι αλήθεια όλα αυτά; Αναρωτήθηκες ποτέ τι σημαίνει καλό και ποιος το ορίζει; Αναρωτήθηκες, εσύ τι πιστεύεις και τι θέλεις; Το τόλμησες; Η διαφορετικότητα πολύ συχνά τρομάζει. Είναι το δέος απέναντι στο άγνωστο. Όμως η διαφορετικότητα είναι πηγή ανάπτυξης και εξέλιξης. Η διαφορετικότητα είναι απαραίτητη για να βρίσκουμε τον χώρο μας όλοι σε αυτόν τον κόσμο.
Επίσης, μην ξεχνάς πως όσο σημαντικές και πολύτιμες είναι οι πληροφορίες που θα συλλέξεις για τον εαυτό σου τόσο σημαντικές είναι και οι πληροφορίες που χρειάζεται να ξέρεις σχετικά με το περιβάλλον γύρω σου, σχετικά με αυτό που ψάχνεις. Μην ξεχνάς πως όσο μαθαίνεις τον εαυτό σου και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζεις μειώνεις κατά πολύ τις πιθανότητες αποτυχίας της απόφασής σου.
Η ηλικία σου αποτελεί αρωγό στην προσπάθειά σου. Οι εμπειρίες που έχεις επεξεργαστεί, η πείρα της ζωής που κουβαλάς, οι δυσκολίες που σε στιγμάτισαν ήταν εκεί για να αυξήσουν τη κριτική σου σκέψη, να εμπλουτίσουν τις δεξιότητές σου και να σε αναπτύξουν.
Αρκεί να αναλογιστείς πως η μελέτη της ψυχικής ανθεκτικότητας υπο το πρίσμα της θετικής ψυχολογίας αναφέρει πως δεν νοείται ο όρος ψυχική ανθεκτικότητα αν πρώτα δεν έχει κάνει την εμφάνισή της η αντιξοότητα, το πρόβλημα και η δυσκολία. Η δυσκολία είναι αυτή που μας βοηθά να φτάσουμε στην ανάπτυξη. Η αντιξοότητα είναι αυτή που μας βοηθά να επαναπροσδιορίσουμε το νόημα της ζωής μας. Η βροχή είναι αυτή που μας κάνει να εκτιμάμε την ξαστεριά.
Συμπερασματικά, η εμπειρίες τις ζωής σου σου δίνουν ανεκτίμητο πλούτο που χρειάζεται επεξεργασία, παρατήρηση και αναθεώρηση. Είσαι ικανή να τα καταφέρεις ανακαλύπτοντας τους περιορισμούς και τις δυνάμεις σου. Σκεπτόμενη τι θέλεις και τι μπορείς να έχεις, ποιος είναι ο δικός σου σκοπός και το νόημα της ζωής σου. Αν ωστόσο δυσκολεύεσαι να ξεκινήσεις το «ταξίδι» σου ας μην ξεχνάς πως πάντα υπάρχει η επιλογή να ζητήσεις βοήθεια. Άλλωστε το να ζητάς βοήθεια είναι ένα από τα πιο γενναία πράγματα που μπορείς να κάνεις.
Μαίρη Παναγοπούλου – Επαγγελματικός Σύμβουλος και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Contact:
Facebook: MindPath
Instagram: mindpath_counceling
LinkedIn: MindPath
